2 naar 5

Algemene visie en organisatie
Deze route wordt gebruikt door grote scholen die units creëren door het clusteren van parallelgroepen. Er wordt feitelijk met vergrote homogene jaargroepen gewerkt. Er wordt hier (nog) niet voor heterogene units gekozen.

Er wordt een omslag gemaakt in de visie op leren. Er wordt (meer) doelgericht naar de lessen gekeken. Waar eerst de methode centraal stond, staan nu de doelen van de les centraal. Leerkrachten zijn zich bewust van welk doel op welk moment centraal staat en behandelen dit doel met de kinderen. De bijbehorende werkvormen worden weggezet in een korte, doelgerichte instructie van maximaal 20 minuten per vakgebied. Kinderen verwerken de stof op een eigen moment, gekoppeld aan de dag- / weektaak.

Personeel
Bij de overgang van veld 2 naar veld 5 heeft de leerkracht gedurende de dag verschillende rollen, bijvoorbeeld van instructeur, begeleider of coach. Leerkrachten, in hun rol van instructeur, worden zich meer bewust van de doelen van de les en werken aan deze doelen door het geven van korte instructies. Dit betekent dat leerkrachten in staat moeten zijn om in korte tijd (maximaal 20 minuten) de kern van de stof aan kinderen over te dragen. Daarnaast is het beheersen van de leerlijnen van de basisvakken een voorwaarde voor het werken met instructies. Doordat de verwerking van de stof door de kinderen op een ander moment gedaan wordt, is het van belang voor leerkrachten om tijdens de instructie veel directe feedback te geven. Op deze manier worden de kinderen ondersteund en gevolgd in hun ontwikkeling.  

Daarnaast vindt er een verandering plaats in de personeelsgeleding. Waar eerst voornamelijk leerkrachten werkzaam waren in de school, wordt er nu ook gebruik gemaakt van onderwijsassistenten of andere personeelsleden. Het is van belang om binnen de teams afspraken te maken over de zelfstandige taak en inzet van assistenten en hun begeleiding. Een veelvoorkomende rol van deze personeelsleden, is de rol van begeleider. Dit houdt in dat zij de kinderen begeleiden tijdens het zelfstandig werken of kinderen extra ondersteunen / uitdagen.

Op basschool de Torenuil in IJsselstein is goed gekeken naar de taken van het personeel. Zij zijn tot de conclusie gekomen dat er taken zijn die weliswaar belangrijk zijn, maar niet perse door leerkrachten uitgevoerd moeten worden. Het gaat dan om organisatorische taken zoals het organiseren en regelen van vieringen en festiviteiten.
Deze taken worden nu opgepakt door een evenemententeam. Dit team bestaat uit een of meer personen van buiten de school die ervoor zorgen dat vieringen en festiviteiten uitgevoerd kunnen worden zonder dat het team daar werk aan heeft. De mensen van het evenemententeam worden betaald voor hun werk.

Leeromgeving
Wanneer een team overstapt naar het geven van instructies, betekent dit dat kinderen meer zelfstandig aan het werk zijn. Verken als team met elkaar op welke wijze de leeromgeving ingericht gaat worden. In hoeverre hebben kinderen de mogelijkheid om in hoeken, ateliers etc. te werken en te leren? Hoe organiseer je dat kinderen op gezette tijden begeleiding krijgen? Zorg ervoor dat dit goed in het rooster wordt vastgelegd.

Leerinhoud
De overstap van veld 2 naar veld 5 houdt in dat kinderen gedurende de dag verschillende instructies volgen. Daarnaast zijn zij zelfstandig aan het werk. Om zelfstandigheid van kinderen te bevorderen, wordt er vaak gewerkt met planborden, dag- of weektaken. Kinderen hebben ondersteuning en begeleiding nodig bij het leren werken op deze manier. Ook voor leerkrachten vraagt dit een omslag. Kinderen verwerken niet meer direct na de instructie, maar doen dit op een eigen moment. Dit betekent dat de leerkracht het werk van de kinderen minder vaak ziet. Een bespreekpunt is dan ook het nakijken. Welke vakken kijken de kinderen zelf na? Hoe wordt dit gefaciliteerd? Welke vakken worden door de leerkracht nagekeken? Denk aan het inrichten van een nakijkhoek en het oefenen van de vaardigheid 'nakijken'.

ICT
Bij de overstap van veld 2 naar veld 5 wordt ICT regelmatig ingezet bij de extra inoefening of (verlengde) instructie. Er kan bijvoorbeeld gewerkt gaan worden met Rekentuin en Taalzee om kinderen te laten oefenen met automatiseren of YouTeach kan ingezet worden voor de extra instructie.

Het volgen van leerlingen
Doordat leerkrachten kinderen tijdens instructies zien en hen daarna zelfstandig laten (ver)werken, is er minder zicht van de betreffende leerkracht op de kinderen tijdens het zelfstandig (ver)werken. De leerkracht zal tijdens de instructie snel moeten analyseren of het kind de stof snapt of dat extra uitleg gewenst is. Verder worden gewoon de methode gebonden toetsen en methodeonafhankelijke toetsen afgenomen.

Differentiatie
Door af te stappen van de lessen en met instructies te gaan werken, is er meer ruimte voor specifieke instructie voor kinderen die een verkorte of verlengde instructie nodig hebben. Er kan gekozen worden om divergente differentiatie toe te gaan passen, waarbij verschillende niveaugroepen op verschillende momenten instructie krijgen, in plaats van alle kinderen tegelijkertijd.

Wanneer men voor een schoolbrede dagstructuur kiest, biedt dit mogelijkheden om kinderen op hun eigen niveau instructie te laten volgen. Voorbeeld: Alle rekeninstructies vinden plaats om 09.00 uur. Tessa uit groep 3a kan met de verlengde instructie van groep 3b meedoen. Deze instructie wordt gegeven door een rekenexpert, waardoor ze nog beter begeleid kan worden.

Leiderschap / professionele leergemeenschap
Bij de overstap van veld 2 naar veld 5 wordt de samenwerking uitgebouwd. Leerkrachten werken niet alleen meer in de middag groepsoverstijgend, maar de hele dag. Dit zorgt ervoor dat er het team altijd gezamenlijk verantwoordelijk is voor de kinderen.

School en samenleving
Communicatie met ouders over de veranderingen is heel belangrijk! Daarnaast kan bekeken worden in hoeverre talenten van ouders ingezet kunnen worden bij de vormgeving van het onderwijs. Denk bijvoorbeeld aan ouders die bioloog zijn of in de bouw werken en hier een lessenserie over komen geven etc. Ook het uitbouwen van contacten met bedrijven, universiteiten of andere opleidingen, kan een manier zijn om experts de school in te halen.