5 naar 6

Algemene visie en organisatie
De grootste verandering bij de overgang van veld 5 naar veld 6 vindt plaats in het groeperen van kinderen. Men stapt over van het werken in horizontale units, waarbij kinderen van dezelfde leeftijd gedurende de dag met en tussen elkaar (samen)werken en leren, naar het werken in verticale units, waarbij kinderen van verschillende leeftijden gedurende de dag met en tussen elkaar (samen)werken en leren. Een school kan deze overstap maken, omdat het wil overschakelen van het werken met instructies naar het uitgaan van leerlijnen. Om de overgang van veld 5 naar veld 9 te vergemakkelijken, wordt dan eerst omgeschakeld naar veld 6. Vanuit het werken met instructies in veld 6 kan vervolgens langzaamaan de overstap gemaakt worden naar het werken met leerlijnen.

Personeel
Bij de overgang van veld 5 naar veld 6, worden personeelsleden gezamenlijk verantwoordelijk voor groepen kinderen van verschillende leeftijden. Dit is anders dan het werken in horizontale units, waarbij alle kinderen dezelfde leeftijd hebben en vraagt wat van de competenties van teamleden. Leerkrachten en andere personeelsleden moeten in staat zijn om kinderen van verschillende leeftijden en verschillende ontwikkelingsstadia te begeleiden en te ondersteunen. Dit betekent voor het dagelijks lesgeven, dat personeelsleden op de hoogte moeten zijn van de leerlijnen van de verschillende vakgebieden. Leerkrachten moeten weten welke onderwerpen / inzichten op welk moment in de leerlijn aan de orde komen, zodat ze hier op kunnen inspelen en kinderen een stapje verder kunnen helpen in hun ontwikkeling. Een andere optie is om te gaan werken met vakkenadoptie. Een leerkracht geeft dan bijvoorbeeld alle lessen rekenen aan alle kinderen ,een ander geeft alle spellinglessen etc. Een voordeel van deze manier van werken is dat elke leerkracht zicht krijgt op een aparte leerlijn, wat voor verdieping zorgt. Elke leerkracht is expert in een bepaald vakgebied.  

Leeromgeving
Wanneer scholen besluiten om zich via veld 6 naar veld 9 te ontwikkelen, is het noodzakelijk om kritisch naar de leeromgeving te kijken. Allereerst is het van belang om na te gaan in hoeverre het huidige meubilair geschikt is voor kinderen van verschillende leeftijden, denk aan in hoogte verstelbare krukken etc. Daarnaast zal het werken in de leeromgeving een steeds grotere rol in nemen in de dagelijkse structuur. Aanpassingen zijn daarom noodzakelijk. Er kunnen in de unit, voor zover nog niet aanwezig, samenwerkplekken, stilteplekken, hoeken, instructieruimten etc. ingericht worden. Overal moet duidelijk zijn wat de functie van de ruimte is en wat er van kinderen verwacht wordt in die ruimte. Daarnaast kunnen er hoeken ingericht worden, waar kinderen gedurende langere tijd actief aan het werk kunnen. Per hoek zal nagedacht moeten worden over de functie van de hoek, de doelen die men nastreeft en de materialen die men hierin legt. In hoeverre zijn kinderen in staat met dit materiaal, in deze hoek, zelfstandig te werken?

Leerinhoud
Bij de overgang van veld 5 naar veld 6 maken personeelsleden zich de leerinhoud van verschillende leerjaren eigen. Ze kennen de doorgaande leer- en ontwikkelingslijnen om goed in te kunnen spelen op wat elk kind nodig heeft. Qua organisatie van de leerinhoud wordt vastgehouden aan het geven van instructies. Hier vinden geen veranderingen in plaats.

ICT
Bij de overstap van veld 5 naar veld 6 wordt ICT regelmatig ingezet bij de extra inoefening of (verlengde) instructie. Er kan bijvoorbeeld gewerkt gaan worden met Rekentuin en Taalzee om kinderen te laten oefenen met automatiseren of YouTeach kan ingezet worden voor de extra instructie.

Het volgen van leerlingen
Bij de overgang van veld 5 naar veld 6 naar veld 9, nemen sommige scholen de beslissing om al te gaan werken met portfolio's. Ter voorbereiding hierop, start men met het voeren van kind gesprekken om op deze wijze kinderen meer bewust te maken van hun eigen ontwikkeling en / of hen meer eigen verantwoordelijkheid te geven voor de eigen ontwikkeling. Tijdens een gesprek met een kind wordt bijvoorbeeld een leerdoel afgesproken waar het kind de komende tijd aan gaat werken. Voor dit leerdoel worden vervolgens 'bewijsjes' verzameld, die in het portfolio worden opgenomen.

Differentiatie
Bij de overgang van veld 5 naar veld 6 zijn er meer differentiatiemogelijkheden. Doordat wordt afgestapt van het werken in horizontale units, werken en leren kinderen van verschillende leeftijden met en door elkaar. Dit biedt mogelijkheden om instructiegroepen leeftijd overstijgend te formeren, afgestemd op het niveau van elk individueel kind.

Leiderschap / professionele leergemeenschap
Bij de overgang van veld 5 naar veld 6 gaan personeelsleden van oorspronkelijk verschillende bouwen met elkaar samenwerken. Het is van belang om voldoende tijd in te ruimen om elkaar persoonlijk te leren kennen. Bespreek daarnaast waar ieders kwaliteiten en valkuilen liggen en houd hier rekening mee.

School en samenleving
Communicatie met ouders over de veranderingen zijn zeer belangrijk. Geef ouders de mogelijkheid om mee te leven, helpen, denken en beslissen over de ontwikkeling van de school.